DİNİ APELYATİVLİ AZƏRBAYCAN TOPONİMLƏRİ
İradə Kərimova | irade.kerimova.81@mail.ru
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosentAraşdırma
XÜLASƏ
Uzaq keçmişdə baş vermiş etnik proseslər, hadisələr qabarıq şəkildə öz izlərini
toponimlərimizdə qoymuşdur. Azərbaycan toponimlərinin yaranmasında, formalaşmasında yerli və
gəlmə etnoslar iştirak etmişdir. Ümumiyyətlə, Azərbaycanın yerləşdiyi coğrafi məkan həmişə diqqət
mərkəzində olmuş, müxtəlif tayfalar bu ərazilərdən müvəqqəti yaşayış yeri kimi istifadə etmiş və söz
yadigarlarını da burada qoymağı unutmamışlar. Azərbaycan ərazisində ərəb və fars dillərindən dilimizə
keçmiş ərəb və fars apelyativli sözlər və ərəb etnonimi əsasında formalaşmış toponimlər də, kifayət
qədər geniş arealda yayılmışdır. Məqalədə ərəb-fars mənşəli apelyativlər və ərəb etnonimi əsasında
formalaşmış toponimlərdən Aşralılar//Aşırallar, Xanəgah, Xanağalı, Zeyvə//Zeytə, Ərəbcəbirli, Seyidlər
toponimləri leksik-semantik, etimoloji tədqiqata cəlb olunmuşdur
ƏDƏBİYYAT
1. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. Bakı: Qərb-Şərq, 2007, 2 cilddə, II cild, 304 s.
2. İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri. Bakı: Elm, 1996.
3. Бартольд В.В. Сочинения, T.
4. Bayramov İ. Qərbi Azərbaycan toponimlərinin tərkibində işlənən söz və coğrafi terminlər lüğəti.
Bakı: Elm, 2000, 106 s.
5. Əhmədov T.M. Azərbaycan toponimikasının əsasları.Bakı: BDU, 1991, 318 s.
6. Ərəb- fars sözləri lüğəti. Bakı: 1985, 1036 s.
7. Nemətova M.S. Azərbaycan pirləri. Bakı: Azərnəşr, 1992.
8. Əhmədov T. El-obamızın adları. Bakı: Gənclik, 1984, 128 s.
9. Soltanov M. Azərbaycanın şimal-şərq zonasının (Quba, Xaçmaz, Dəvəçi, Qusar rayonları)
toponimlərinin linqvistik xüsusiyyətləri. Fil. elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim
edilmiş dissertasiya.Bakı:1992, 191 s.
10. Azərbaycan toponimləri. Ensiklopedik lüğət. Bakı: ASE, 1999, 588 s.
11. Budaqov B.Ə., Qeybullayev Q.Ə. Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti.
Bakı: Nafta-Press, Oğuz eli, 1998, 452 s.
12. Vəlili M.H. (Baharlı). Azərbaycan (coğrafi-təbii, etnoqrafik və iqtisadi mülahizat). Bakı: Azərnəşr,
1993, 208 s.
13. Axundov A. Torpağın köksündə tarixin izləri. Bakı: Gənclik, 1983, 136 s.
14. Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri. Bakı: Nurlan, 2008, 333 s.
15. Пейсиков Л.С.Очерки по словообразовании персидского языка. М., 1973
AZERBAIJANI TOPONYMS WITH RELIGIOUS APPELLATIVES
Irada Karimova | irade.kerimova.81@mail.ru
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosentResearch
SUMMARY
Ethnic processes and events that took place in the distant past have clearly left their
traces in our toponyms. Local and foreign ethnic groups participated in the creation and formation
of Azerbaijani toponyms. In general, the geographical space where Azerbaijan is located has always
been in the center of attention, various tribes used these areas as temporary residences and did not
forget to leave their word relics here. Arabic appellative words and toponyms formed on the basis of
Arabic ethnonyms, which have passed from the Arabic language to our language, are also spread over
a wide area in the territory of Azerbaijan. In the article, the toponyms Ashralilar//Aşırallar, Khanegah,
Khanagali, Zeyva//Zeyta, Arabjabirli, Seyidlar from the toponyms formed on the basis of Arab ethnonyms
were included in the lexical-semantic and etymological research
REFERENCE LIST
1. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. Bakı: Qərb-Şərq, 2007, 2 cilddə, II cild, 304 s.
2. İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri. Bakı: Elm, 1996.
3. Бартольд В.В. Сочинения, T.
4. Bayramov İ. Qərbi Azərbaycan toponimlərinin tərkibində işlənən söz və coğrafi terminlər lüğəti.
Bakı: Elm, 2000, 106 s.
5. Əhmədov T.M. Azərbaycan toponimikasının əsasları.Bakı: BDU, 1991, 318 s.
6. Ərəb- fars sözləri lüğəti. Bakı: 1985, 1036 s.
7. Nemətova M.S. Azərbaycan pirləri. Bakı: Azərnəşr, 1992.
8. Əhmədov T. El-obamızın adları. Bakı: Gənclik, 1984, 128 s.
9. Soltanov M. Azərbaycanın şimal-şərq zonasının (Quba, Xaçmaz, Dəvəçi, Qusar rayonları)
toponimlərinin linqvistik xüsusiyyətləri. Fil. elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim
edilmiş dissertasiya.Bakı:1992, 191 s.
10. Azərbaycan toponimləri. Ensiklopedik lüğət. Bakı: ASE, 1999, 588 s.
11. Budaqov B.Ə., Qeybullayev Q.Ə. Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti.
Bakı: Nafta-Press, Oğuz eli, 1998, 452 s.
12. Vəlili M.H. (Baharlı). Azərbaycan (coğrafi-təbii, etnoqrafik və iqtisadi mülahizat). Bakı: Azərnəşr,
1993, 208 s.
13. Axundov A. Torpağın köksündə tarixin izləri. Bakı: Gənclik, 1983, 136 s.
14. Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri. Bakı: Nurlan, 2008, 333 s.
15. Пейсиков Л.С.Очерки по словообразовании персидского языка. М., 1973
АЗЕРБАЙДЖАНСКИЕ ТОПОНИМЫ С РЕЛИГИОЗНЫМИ AПЕЛЛЯТИВАМИ
Ирада Каримова | irade.kerimova.81@mail.ru
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosentИсследование
РЕЗЮМЕ
Этнические процессы и события, происходившие в далеком прошлом, явно оставили
свои следы в наших топонимах. В создании и формировании Азербайджанских топонимов
участвовали местные и иностранные этнические группы. Географическое пространство, где
расположен Азербайджан, всегда было в центре внимания, различные племена использовали
эти территории как временные места жительства и не забывали оставлять здесь свои
словесные реликвии. На обширной территории Азербайджана также распространены арабские
апеллятивные слова и топонимы, образованные на основе арабских этнонимов, перешедших из
арабского языка в наш язык. В статье в лексико-семантическое и этимологическое исследование
включены топонимы Ашралилар// Ашираллар, Ханега, Ханагали, Зейва//Зейта, Арабджабирли,
Сейидлар из топонимов, образованных на основе арабских этнонимов
ЛИТЕРАТУРА
1. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. Bakı: Qərb-Şərq, 2007, 2 cilddə, II cild, 304 s.
2. İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri. Bakı: Elm, 1996.
3. Бартольд В.В. Сочинения, T.
4. Bayramov İ. Qərbi Azərbaycan toponimlərinin tərkibində işlənən söz və coğrafi terminlər lüğəti.
Bakı: Elm, 2000, 106 s.
5. Əhmədov T.M. Azərbaycan toponimikasının əsasları.Bakı: BDU, 1991, 318 s.
6. Ərəb- fars sözləri lüğəti. Bakı: 1985, 1036 s.
7. Nemətova M.S. Azərbaycan pirləri. Bakı: Azərnəşr, 1992.
8. Əhmədov T. El-obamızın adları. Bakı: Gənclik, 1984, 128 s.
9. Soltanov M. Azərbaycanın şimal-şərq zonasının (Quba, Xaçmaz, Dəvəçi, Qusar rayonları)
toponimlərinin linqvistik xüsusiyyətləri. Fil. elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim
edilmiş dissertasiya.Bakı:1992, 191 s.
10. Azərbaycan toponimləri. Ensiklopedik lüğət. Bakı: ASE, 1999, 588 s.
11. Budaqov B.Ə., Qeybullayev Q.Ə. Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti.
Bakı: Nafta-Press, Oğuz eli, 1998, 452 s.
12. Vəlili M.H. (Baharlı). Azərbaycan (coğrafi-təbii, etnoqrafik və iqtisadi mülahizat). Bakı: Azərnəşr,
1993, 208 s.
13. Axundov A. Torpağın köksündə tarixin izləri. Bakı: Gənclik, 1983, 136 s.
14. Bağırov A. Naxçıvanın oykonimləri. Bakı: Nurlan, 2008, 333 s.
15. Пейсиков Л.С.Очерки по словообразовании персидского языка. М., 1973
JURNALIN SAYLARI
