BERTRAN RASSELİN ANALİTİK FƏLSƏFƏSİ
Rəhim Həsənov | hesenli.82@inbox.ru
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin müəllimi, AMEA-nın Fəlsəfə İnstitunun doktorantıAraşdırma
XÜLASƏ
Analitik fəlsəfənin banilərindən biri, XX əsrin görkəmli mütəfəkkiri Bertran Rasselin
fəlsəfi, riyazi və sosial mövzularda yazdığı əsərlər müasir dövrdə də öz aktuallığını itirməyib. Rassel
riyaziyyat, məntiq, çoxluqlar nəzəriyyəsi, dilçilik, süni intellekt, koqnitiv elm, informatika və analitik
fəlsəfənin müxtəlif sahələrinə dair əsərlər yazmış, xüsusən riyaziyyat fəlsəfəsi, dil fəlsəfəsi, qneseologiya
və metafizikanın inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Dahi alman filosofu Qotfrid Vilhelm Leybnitsdən
(1646-1716) və klassik alman fəlsəfəsinin nümayəndəsi Georq Vilhelm Fridrix Hegeldən (1770-1831)
təsirlənən Rassel estetika istisna olmaqla, fəlsəfənin bütün əsas sahələrinə aid əsərlər də yazmışdır.
Rasselin oxuduğu Kembric Universiteti XIX əsrin sonlarında Hegelçiliyin nəzarəti altında idi. Lakin XX
əsrin əvvəllərində Rassel Hegelin təsirindən qurtularaq müstəqil fəlsəfi sistemini yaratmağa başlamışdır.
Məqalədə Bertran Rasselin həyat və yaradıcılığı, xüsusən də mütəfəkkirin analitik fəlsəfəsi haqqında
məlumat verilmişdir. Bertran Rasselin yaradıcılığını təxminən üç hissəyə bölmək olar. Mütəfəkkir
ömrünün birinci yarısında əsasən riyaziyyatla məşğul olmuşdur. Lakin Vaythed ilə birlikdə qələmə aldığı
“Riyaziyyatın prinsipləri” əsərinin nəşrindən sonra Rassel getdikcə daha çox fəlsəfi mövzulara müraciət
etmişdir. Ömrünün son çağlarında o, əsasən siyasi fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Rassel, demək olar ki,
həyatının sonuna kimi siyasi fəaliyyətdə aktiv rol oynamış, dünya liderlərinə məktublar yazmış və onları
sülhə səsləmişdir
ƏDƏBİYYAT
1. Антонов В. И. Бертран Рассел как явление в науке и обществе ХХ века. Вестник Бурятского
государственного университета. Философия, 14 (2) / 2014, ст.115-122.
2. Мочалов Л.В. Марксистско-ленинская оценка фабианского социализма. М.: 1976, 87 с.
3. Russell B. History of Western Philosophy. Simon & Schuster/Touchstone Publication, 1967, 895 p
4. Russell B. The Problem of China. Spokesman Pr, 1993, 286 p.
5. Russell B. What I Believe (Routledge Classics) 2nd Edition. 2015, 70 p.
6. Einstein A., Russell B. Manifesto 50. Spokesman Pr, 2005, 96 p.
7. “Nobel Prize in Literature 1950”. Nobel Foundation. Archived from the original on 2008-10-11.
https://www.nobelprize. org/prizes/ literature/ 1950/ summary/
8. Russell B. The Principles of Mathematics. London and New York: The Bertrand Rassel Peace
Foundation Ltd, 2010, 552 p.
9. Eylül I. Bilime yön verenler. Yaşamını Dünya barışına adayan Bilim insanı: Bertrand Rassel //
elektrik mühendisliği, 433. sayı, mart 2008, ss. 97-99.
10. Fəlsəfə ensiklopedik lüğəti. Müəllif kollektivi. Bakı: “Azərbaycan Ensiklopediyası” NPB, 1997,
520 s.
11. Sezgin E. Bertrand Rassel’ın mantık anlayışı. Diyarbakır: 2013, 112 s.
12. Колесников А.С. Бертран Рассел в России. Вестник Русской христианской гуманитарной
академии, 2020, Том 21, Выпуск 2.
13. Tağıyev Ə. Neopozitivizm: məntiqi və linqvistik istiqamətlər. “Elmi əsərlər”, “Scientific works”,
2018, № 1(30), 238-243 s.
14. Russell B. Why I Am Not a Christian and Other Essays on Religion and Related Subjects.
Touchstone Publication, 1967, 266 p.
15. Bertran Rassel. Fəlsəfənin dəyəri. Tərcümə: Anar Cəfərov / https://bakuresearchinstitute.org/
felsefenin-deyeri/
16. Russell B. Our Knowledge of the External World as a Field for Scientific Method in Philosophy.
Chicago, London: 1914, 256 р.
17. Russell B. Batı Felsefesi Tarihi İlkçağ. Çeviren: Erol Esençay. İzmir: İlya Yayınları, 2001.
18. Холден Д.Б., Рёссель Б. Дедал и Икар (Будущее науки). Л., М.: Изд-во Петроград, 1926, 96 с
THE ANALYTICAL PHILOSOPHY OF BERTRAN RUSSELL
Rahim Hasanov | hesenli.82@inbox.ru
Teacher of Azerbaijan State Culture and Art University, Doctoral student of the Institute of Philosophy of ANASResearch
SUMMARY
One of the founders of analytical philosophy, the outstanding thinker of the 20th
century, Bertrand Russell, wrote philosophical, mathematical and social works that have not lost their
relevance even in modern times. Russell’s works were related to various fields of mathematics, logic, set
theory, linguistics, artificial intelligence, cognitive science, computer science and analytical philosophy,
especially he had a great influence on the development of philosophy of mathematics, philosophy of
language, epistemology and metaphysics. Influenced by the genius German philosopher Gottfried
Wilhelm Leibniz (1646-1716) and the representative of classical German philosophy, Georg Wilhelm
Friedrich Hegel (1770-1831), Russell wrote on all major areas of philosophy, except for aesthetics.
Cambridge University, where Russell studied, was under the control of Hegelianism in the late 19th
century. But at the beginning of the 20th century, Russell got rid of the influence of Hegel and began to
create an independent philosophical system.
The article provides information about the life and work of Bertrand Russell, especially the
analytical philosophy of the thinker. Bertrand Russell’s work can be roughly divided into three parts.
In the first half of his life, the thinker is mainly engaged in mathematics. But after the publication
of “Principles of Mathematics”, which he wrote with Whitehead, Russell turned more and more to
philosophical topics. In the last years of his life, Russell was mainly involved in political activities. Almost until the end of his life, Russell played an active role in political activity, writing letters to world
leaders and calling them for peace
REFERENCE LIST
1. Антонов В. И. Бертран Рассел как явление в науке и обществе ХХ века. Вестник Бурятского
государственного университета. Философия, 14 (2) / 2014, ст.115-122.
2. Мочалов Л.В. Марксистско-ленинская оценка фабианского социализма. М.: 1976, 87 с.
3. Russell B. History of Western Philosophy. Simon & Schuster/Touchstone Publication, 1967, 895 p
4. Russell B. The Problem of China. Spokesman Pr, 1993, 286 p.
5. Russell B. What I Believe (Routledge Classics) 2nd Edition. 2015, 70 p.
6. Einstein A., Russell B. Manifesto 50. Spokesman Pr, 2005, 96 p.
7. “Nobel Prize in Literature 1950”. Nobel Foundation. Archived from the original on 2008-10-11.
https://www.nobelprize. org/prizes/ literature/ 1950/ summary/
8. Russell B. The Principles of Mathematics. London and New York: The Bertrand Rassel Peace
Foundation Ltd, 2010, 552 p.
9. Eylül I. Bilime yön verenler. Yaşamını Dünya barışına adayan Bilim insanı: Bertrand Rassel //
elektrik mühendisliği, 433. sayı, mart 2008, ss. 97-99.
10. Fəlsəfə ensiklopedik lüğəti. Müəllif kollektivi. Bakı: “Azərbaycan Ensiklopediyası” NPB, 1997,
520 s.
11. Sezgin E. Bertrand Rassel’ın mantık anlayışı. Diyarbakır: 2013, 112 s.
12. Колесников А.С. Бертран Рассел в России. Вестник Русской христианской гуманитарной
академии, 2020, Том 21, Выпуск 2.
13. Tağıyev Ə. Neopozitivizm: məntiqi və linqvistik istiqamətlər. “Elmi əsərlər”, “Scientific works”,
2018, № 1(30), 238-243 s.
14. Russell B. Why I Am Not a Christian and Other Essays on Religion and Related Subjects.
Touchstone Publication, 1967, 266 p.
15. Bertran Rassel. Fəlsəfənin dəyəri. Tərcümə: Anar Cəfərov / https://bakuresearchinstitute.org/
felsefenin-deyeri/
16. Russell B. Our Knowledge of the External World as a Field for Scientific Method in Philosophy.
Chicago, London: 1914, 256 р.
17. Russell B. Batı Felsefesi Tarihi İlkçağ. Çeviren: Erol Esençay. İzmir: İlya Yayınları, 2001.
18. Холден Д.Б., Рёссель Б. Дедал и Икар (Будущее науки). Л., М.: Изд-во Петроград, 1926, 96 с
АНАЛИТИЧЕСКАЯ ФИЛОСОФИЯ БЕРТРАНА РАССЕЛА
Рахим Гасанов | hesenli.82@inbox.ru
Преподаватель Азербайджанская государственная культура и Университет искусств, докторант Института философии Национальная Академия Наук АзербайджанаИсследование
РЕЗЮМЕ
Один из основоположников аналитической философии, выдающийся мыслитель
XX века Бертран Рассел написал труды на философские, математические и социальные темы,
не потерявшие своей актуальности и в новое время. Рассел написал работы, относящиеся к
различным областям математики, логики, теории множеств, лингвистики, искусственного интеллекта, когнитивных наук, информатики и аналитической философии, особенно он оказал
большое влияние на развитие философии математики, философии языка, эпистемологии и
метафизики. Под влиянием гениального немецкого философа Готфрида Вильгельма Лейбница
(1646–1716) и представителя классической немецкой философии Георга Вильгельма Фридриха
Гегеля (1770–1831) Рассел написал труды по всем основным направлениям философии, кроме
эстетики. Кембриджский университет, где учился Рассел, в конце 19 века находился под
контролем гегельянства. Но в начале XX века Рассел избавился от влияния Гегеля и начал
создавать самостоятельную философскую систему.
В статье представлены сведения о жизни и творчестве Бертрана Рассела, особенностях
аналитической философии мыслителя. Работу Бертрана Рассела можно условно разделить на три
части. В первой половине жизни мыслитель занимался преимущественно математикой. Но после
публикации «Принципов математики», которые он написал вместе с Уайтхедом, Рассел все больше
обращался к философским темам. В последние годы жизни Рассел занимался преимущественно
политической деятельностью. Практически до конца жизни Рассел играл активную роль в
политической деятельности, писал письма мировым лидерам и призывал их к миру
ЛИТЕРАТУРА
1. Антонов В. И. Бертран Рассел как явление в науке и обществе ХХ века. Вестник Бурятского
государственного университета. Философия, 14 (2) / 2014, ст.115-122.
2. Мочалов Л.В. Марксистско-ленинская оценка фабианского социализма. М.: 1976, 87 с.
3. Russell B. History of Western Philosophy. Simon & Schuster/Touchstone Publication, 1967, 895 p
4. Russell B. The Problem of China. Spokesman Pr, 1993, 286 p.
5. Russell B. What I Believe (Routledge Classics) 2nd Edition. 2015, 70 p.
6. Einstein A., Russell B. Manifesto 50. Spokesman Pr, 2005, 96 p.
7. “Nobel Prize in Literature 1950”. Nobel Foundation. Archived from the original on 2008-10-11.
https://www.nobelprize. org/prizes/ literature/ 1950/ summary/
8. Russell B. The Principles of Mathematics. London and New York: The Bertrand Rassel Peace
Foundation Ltd, 2010, 552 p.
9. Eylül I. Bilime yön verenler. Yaşamını Dünya barışına adayan Bilim insanı: Bertrand Rassel //
elektrik mühendisliği, 433. sayı, mart 2008, ss. 97-99.
10. Fəlsəfə ensiklopedik lüğəti. Müəllif kollektivi. Bakı: “Azərbaycan Ensiklopediyası” NPB, 1997,
520 s.
11. Sezgin E. Bertrand Rassel’ın mantık anlayışı. Diyarbakır: 2013, 112 s.
12. Колесников А.С. Бертран Рассел в России. Вестник Русской христианской гуманитарной
академии, 2020, Том 21, Выпуск 2.
13. Tağıyev Ə. Neopozitivizm: məntiqi və linqvistik istiqamətlər. “Elmi əsərlər”, “Scientific works”,
2018, № 1(30), 238-243 s.
14. Russell B. Why I Am Not a Christian and Other Essays on Religion and Related Subjects.
Touchstone Publication, 1967, 266 p.
15. Bertran Rassel. Fəlsəfənin dəyəri. Tərcümə: Anar Cəfərov / https://bakuresearchinstitute.org/
felsefenin-deyeri/
16. Russell B. Our Knowledge of the External World as a Field for Scientific Method in Philosophy.
Chicago, London: 1914, 256 р.
17. Russell B. Batı Felsefesi Tarihi İlkçağ. Çeviren: Erol Esençay. İzmir: İlya Yayınları, 2001.
18. Холден Д.Б., Рёссель Б. Дедал и Икар (Будущее науки). Л., М.: Изд-во Петроград, 1926, 96 с
JURNALIN SAYLARI
